तुम्ही संकरित (हायब्रीड) कार चालवत असले तरीही तुम्हाला कदाचित तुमच्या कारबद्दल काही मूलभूत तथ्ये माहीत नसतील जसे की कार कशामुळे कार्य करते किंवा या कारला हायब्रीड कार (hybrid car) का म्हटले जाते.
 |
| Hybrid Cars in India |
हायब्रीड वाहन म्हणजे काय ? | What is Hybrid Vehicle ?
हायब्रीड वाहन हे असे वाहन आहे जे चालण्यासाठी दोन किंवा अधिक भिन्न ऊर्जा स्रोत वापरते. हा शब्द सामान्यतः संकरित इलेक्ट्रिक वाहने (HEVs) म्हणून ओळखला जातो, ज्यामध्ये अंतर्गत ज्वलन इंजिन आणि एक किंवा अधिक इलेक्ट्रिक मोटर्स असतात.
हायब्रिड कार चालण्यासाठी दोन स्वतंत्र इंजिन वापरतात, सामान्यतः इलेक्ट्रिक मोटर आणि पेट्रोलवर चालणारे इंजिन. ऑटोमोबाईल कंपन्या सहसा सर्वच कार्स सारख्याच असल्याचे सांगतात परंतु त्यांचे तीन मुख्य प्रकार आहेत: मालिका संकरित (Series Hybrid), प्लग-इन (Plug-ins) आणि समांतर संकरित (Parallel Hybrid)
कार चालण्यासाठी मालिका संकरित कार (series hybrid car)मधे इलेक्ट्रिक मोटर वापरतात — पेट्रोल इंजिन फक्त इलेक्ट्रिक बॅटरी रिचार्ज करते.
प्लग-इन हायब्रिड कार (plug-in Hybrid Car) मध्ये इलेक्ट्रिक कारची बॅटरी थेट प्लग मध्ये पिन लावून विद्युत उर्जेद्वारे चार्ज केली जाऊ शकते. अश्या कार केवळ इलेक्ट्रिक मोटरद्वारे चालविली जाते. बहुतेक प्लग-इनमध्ये हायब्रीड कारमध्ये बॅटरीच्या चार्जिंगसाठी पेट्रोलवर चालणारे इंजिन देखील समाविष्ट असते.
समांतर हायब्रीड्समध्ये (parallel hybrid) इलेक्ट्रिक मोटर आणि पेट्रोल इंजिन वैयक्तिकरित्या किंवा एकसंधपणे दोन्ही कार्य करू शकतात, ज्यामुळे सर्वोच्च कामगिरीसाठी वाहनाला शक्ती मिळते.
उदाहरणार्थ, उच्च-कार्यक्षमता कार तयार करण्यासाठी ओळखल्या जाणार्या पोर्श (Porsche) कंपनीने दोन पूर्णपणे भिन्न हायब्रीड सिस्टिम विकसित केल्या आहेत - एक रेसट्रॅकसाठी आणि एक सामान्य रस्त्यावर चालण्यासाठी. सामान्य रस्त्यावर चालण्यासाठी बनवलेली कार केयेन एस हायब्रिड (Cayenne S Hybrid) मधे प्रगत फुल पॅरालेल हायब्रिड डिझाइन वापरते ज्यामध्ये पेट्रोल इंजिन आणि ट्रान्समिशन दरम्यान इलेक्ट्रिक मोटर वापरलेली आहे.
केयेन एस हायब्रीड (Cayenne S Hybrid) एक उच्च-कार्यक्षमता असलेली SUV आहे जी V8 शक्तिशाली इंजिन असलेल्या केयेन सारखीच वेगवान आहे, परंतु मॉडेल लाइन-अपमधील सर्वात इंधन-कार्यक्षम (fuel efficient) व्हर्जन आहे. 47 हॉर्सपॉवरची इलेक्ट्रिक मोटर ही 333 हॉर्सपॉवरच्या सुपरचार्ज्ड इंजिनसाठी एक आदर्श भागीदार आहे, ज्यामुळे कमी वेगातही उच्च टॉर्क मिळतो. एकत्रितपणे काम करताना फक्त 1,000 RPM वर दोन्ही सिस्टम मिळून एकूण 380 ब्रेक हॉर्सपॉवरचे आउटपुट आणि 579 Nm चा पीक टॉर्क देतात.
जर तुम्ही एक चांगले ड्राइवर असाल तर शहरातील ट्रॅफिकमधून प्रवास करण्यासाठी parallel hybrid कार मधील फक्त बॅटरीच्या भरवश्यावरच तुम्ही तुमचा कमी अंतराचा प्रवास आरामात पूर्ण करू शकता. फक्त बॅटरीवर कार चालल्यास विषारी वायूंचे उत्सर्जन कमी होऊन प्रदूषण देखील कमी होईल, सोबतच बॅटरीवर कार चालवताना सुमारे 65 km/hr पर्यंत वेगाने वाहन चालवू शकता.
ज्यावेळेस हे वाहन 156 km/hr वेगाने धावत असेल त्यावेळेस इंधनावर चालणारे इंजिन पूर्णपणे बंद होऊन एका विशिष्ट तंत्रज्ञानाद्वारे त्याचा गियरबॉक्स सोबतचा संपर्क बंद केला जातो, जेणेकरून गियरबॉक्स, इंजिन आणि ड्राईव्हट्रेन मधील घर्षण (ड्रॅग फोर्स) कमी होऊन वाहन त्याच वेगाने पुढे जात राहील व सोबतच इंधनाचीही बचत होईल. याला Porsche कंपनीने 'सेलिंग मोड' (Sailing Mode) असे नाव दिले आहे.
ज्वलन इंजिनद्वारे उत्पन्न होणारे ड्रॅग फोर्स ड्राईव्ह ट्रेनला प्रतिकार करतात म्हणून इंधन वापराच्या हितासाठी या "सेलिंग मोड" मध्ये हा प्रतिकार करणारा ड्रॅग फोर्स कमी केला जातो. केयेन एस हायब्रिड ही एकमेव हायब्रिड कार आहे जी या ड्रायव्हिंग मोडमध्ये सक्षम आहे.
हायब्रीड वाहनांमुळे होणारे उत्सर्जन | Hybrid Vehicles and Environment
हायब्रिड वाहनातून विषारी किंवा हरितवायू उत्सर्जन आता बंद होण्याच्या मार्गावर आहे किंवा पर्यावरण संरक्षण एजन्सी (Environment Protection Agency)ने शिफारस केलेल्या पातळीपेक्षा कमी आहे. त्यांची शिफारस केलेली पातळी असे सूचित करते की सामान्य प्रवासी वाहनासाठी कार्बन डायऑक्साइड उत्सर्जन जास्तीत जास्त 5.5 मेट्रिक टन इतका असावे. तीन सर्वात लोकप्रिय हायब्रीड वाहने, होंडा सिविक, होंडा इनसाइट आणि टोयोटा प्रियस यांनी आणखी उच्च मापदंड स्थापित केले आहेत कारण त्यांच्यामधील उत्सर्जन अनुक्रमे 4.1, 3.5 आणि 3.5 टन आहेत, ज्यामुळे कार्बन डायऑक्साइड उत्सर्जन कमी झाले आहे. जेव्हा तुम्ही इंधनावर चालणाऱ्या वाहनामुळे होणाऱ्या CO2 उत्सर्जनाची तुलना करता तेव्हा हायब्रिड वाहनांमुळे वातावरणात, हवेच्या गुणवत्तेत लक्षणीय सुधारणा दिसून येते. हायब्रीड वाहने पर्यावरणीय परिणामाच्या दिशेने हे एक मोठे पाऊल आहे. हायब्रीड कारमध्ये पेट्रोलवर चालणारी इंजिने सुद्धा उत्सर्जन कमी करण्यास मदत करतात. ते ग्रीनहाऊस उत्सर्जनाच्या अगदी कमी टक्केवारीत योगदान देतात. त्यांच्या लहान आकारामुळे आणि हलक्यापणामुळे, ही सध्याची संकरित वाहने कमी ऊर्जा वापरतात आणि कमी इंधन उत्सर्जित करतात. हायब्रीड वाहने धुराचे प्रदूषण 90% पर्यंत कमी करू शकतात आणि कार्बन डाय ऑक्साईड उत्सर्जन निम्म्याने कमी करू शकतात. यापैकी बहुतेक वाहने शहरांमध्ये चालवण्यासाठी डिझाइन केलेली आहेत, जेथे रहदारी जास्त आहे आणि वायूचे उत्सर्जन कमी करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून पर्यावरणावर सकारात्मक परिणाम होईल.
सामान्य दुचाकी, चारचाकी कार आणि तीन चाकी वाहनांमध्ये हायब्रीड तंत्रज्ञानाचा वापर तर होतोच याशिवाय जड वाहन देखील या तंत्रज्ञानावर चालविली जात आहे तर काही जड वाहनांवर अजूनही प्रयोग केले जात आहेत.
हायब्रीड पॉवर ट्रेनचा वापर डिझेल-इलेक्ट्रिक किंवा टर्बो-इलेक्ट्रिक लोकोमोटिव्ह, बसेस, अवजड मालाची वाहने, मोबाइल हायड्रॉलिक मशीनरी आणि जहाजांमध्ये केला जातो. योग्यरित्या उष्णता इंजिन (सामान्यत: डिझेल) इलेक्ट्रिक जनरेटर किंवा हायड्रॉलिक पंपद्वारे चालविले जाते, जे एक किंवा अधिक इलेक्ट्रिक जनरेटर किंवा हायड्रॉलिक पंपांना उर्जा प्रदान करते. तेथे ऊर्जा वायर किंवा पाईप्सद्वारे वितरीत केली जाते आणि यांत्रिक घटकांद्वारे नाही, विशेषत: जेव्हा अनेक प्रकारचे ड्राइव्ह-चालित चाके किंवा प्रोपेलर (वाहन किंवा मोटर पुढे हलवणारे शाफ्ट) आवश्यक असतात. तेथे विद्युत किंवा हायड्रॉलिक मोटरमध्ये वीज पुरवण्यासाठी सामान्य डिझेल इंधनापासून उर्जा प्रदान करण्याच्या दुहेरी रूपांतरणाने शक्ती गमावली जाते. मोठ्या वाहनांच्या फायद्यांपेक्षा तोटे जास्त आहेत, विशेषत: जेव्हा रूपांतरण तोटा आकारानुसार कमी होतो. नॉन-न्यूक्लियर पाणबुड्यांमध्ये अपवाद आहेत, कारण सध्या बहुतांश जड वाहनांमध्ये ऊर्जा साठवण क्षमता, सहाय्यक बॅटरी किंवा हायड्रोलिक संचयक नसतात परंतु रेल्वे वाहतुकीत हा बदल घडताना दिसून येत आहे. जगभरात अनेक देशांनी रेल्वे इंजिने हायब्रीड बनवली ज्यामुळे डिझेल तर वाचतेच शिवाय त्यातून होणारे प्रदूषणही कमी झाले.
भारत (India)
अलीकडेच भारत सरकारने भारतीय रेल्वेच्या सेवेतील डिझेल इंजिन हायब्रीड रूपांतरित केले, त्यामध्ये उच्च क्षमतेच्या बॅटरी लावून इंजिन चालू- बंद करण्याची सोय केली आणि रेल्वे ओढून नेण्याची ताकद वाढवली. यापूर्वी डिझेल इंजिन असताना ते सुरू करण्यासाठीच सुमारे 16 लिटर डिझेल लागायचे, त्यामुळेच तुम्ही पाहिले असेल की एखाद्या स्टेशन वर रेल्वे उभी असताना देखील लोको पायलट इंजिन बंद करत नसे. तसे पाहिले तर भारतातील बहुतेक रेल्वे आधीच हायब्रीड होत्या कारण इंजिन सुरू करायला डिझेल इंजिनाचा वापर व्हायचा आणि नंतर रेल्वे ओढून नेण्यासाठी विद्युत ऊर्जा वापरली जायची. आता झालेल्या बदलांमुळे रेल्वे जवळपास 100% विद्युत ऊर्जेवर चालणारी बनली आहे. हळूहळू भारतातील सर्व रेल्वे याच प्रकारे विद्युत रेल्वेत रूपांतरित होणार आहे.
जपान (Japan)
महत्त्वपूर्ण ऊर्जा साठवण आणि ऊर्जा पुनर्निर्मिती क्षमतेसह हायब्रीड ट्रेन इंजिनचा पहिला ऑपरेशनल प्रोटोटाइप KiHa E200 म्हणून जपानमध्ये लाँच करण्यात आला. त्यात लिथियम-आयन बॅटरीचे पॅक वापरले गेले, जे ऊर्जा वाचवण्यासाठी इंजिनच्या छतावर ठेवलेले होते.
उत्तर अमेरीका (North America)
यूएस मध्ये, जनरल इलेक्ट्रिकने 2007 मध्ये "Ecoimagination" तंत्रज्ञानासह प्रोटोटाइप रेल्वेमार्ग इंजिन सादर केले. ते सोडियम निकेल क्लोराईड (Na-NiCl2) बॅटरीच्या मोठ्या संचाद्वारे ऊर्जा संचयित करतात, जे डायनॅमिक ब्रेकिंग आणि तटीय उताराच्या दरम्यान ऊर्जा वापरतात तेव्हा कॅप्चर करतात आणि साठवतात. प्रणालीने किमान 10% कमी इंधन वापरणे अपेक्षित आहे आणि संकरित संशोधनावर दरवर्षी सुमारे $2 अब्ज खर्च केले जात आहेत.
चीन (China)
1999 मध्ये, MATRAI येथील रेल्वे संशोधन केंद्राने पहिले हायब्रीड प्रोटोटाइप मूल्यांकन इंजिन डिझाइन केले आणि करार केले आणि 2000 मध्ये त्याचा नमुना तयार झाला. त्यात G12 इंजिन होते, 200 KW डिझेल जनरेटर आणि बॅटरीसह हायब्रिडमध्ये रूपांतरित केले गेले आणि 4 AC ट्रॅक्शन मोटर्स (4 पैकी) DC ट्रॅक्शन मोटर्सच्या कव्हर्समध्ये रिट्रोफिट केल्या गेल्या.
क्रेन
ब्रिटिश कोलंबियाच्या व्हँकुव्हरमधील TSI - टर्मिनल सिस्टम्स इंकॉर्पोशन (TSI- Terminal Systems Inc.) Railpower Technologies Corp. मधील अभियंते रबर टायर्ड गॅन्ट्री (RTG) क्रेनमध्ये वापरण्यासाठी बॅटरी स्टोरेजसह हायब्रिड डिझेल इलेक्ट्रिक पॉवर युनिटची चाचणी करत आहेत. RTG क्रेन सामान्यतः बंदरांवर आणि कंटेनर स्टोरेज यार्डवर ट्रेन किंवा ट्रकवर शिपिंग कंटेनर लोड आणि अनलोड करण्यासाठी वापरल्या जातात. कंटेनर उचलण्यासाठी वापरण्यात येणारी वीज कमी केल्यावर अंशतः वसूल होते. RailPower मधील अभियंत्यांनी डिझेल इंधन आणि उत्सर्जनात 50-70% पर्यंत कपात करण्याचा अंदाज वर्तवला आहे.
भारतातील हायब्रीड कार | Hybrid Cars In India
सध्या 15.95 लाख रुपयांपासून सुरू होणाऱ्या 5 हायब्रीड कार विविध उत्पादकांमध्ये विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. टोयोटा कॅमरी (रु. 41.20 लाख), व्हॉल्वो XC90 (रु. 90.90 लाख - 1.31 कोटी), BMW 7 siries (रु. 1.41 - 2.46 कोटी) ही या श्रेणीतील सर्वात लोकप्रिय मॉडेल्स आहेत. हायब्रीड कार्सच्या किमती, प्रकार आणि मायलेज जाणून घेण्यासाठी खाली वाचा.
1. Toyota Camry | टोयोटा कॅमरी
मायलेज - 19.16 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 2487 सीसी
आसन क्षमता - 5 सीटर
2. Volvo XC 90 | वोल्वो एक्ससी 90
मायलेज - 46.0 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 1969 सीसी
आसन क्षमता - 4 सीटर
● वोल्वो एक्ससी 90 T8 twin inscription 7str (पेट्रोल)
मायलेज - 46.00 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 1969 सीसी
आसन क्षमता - 5 सीटर
किंमत - Rs.96.65 लाख
● वोल्वो एक्ससी 90 टी8 excellence (पेट्रोल)
मायलेज - 42 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 1969 सीसी
आसन क्षमता - 5
किंमत - Rs. 1.31 करोड़
● वोल्वो एक्ससी90 बी6 इंस्क्रिप्शन 7 सीटर (पेट्रोल
मायलेज - 17.2 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 1969 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - Rs. 90.90 लाख
3. BMW 7 Series | बीएमडब्ल्यू 7 सीरीज
मायलेज - 39.53 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 2998 सीसी
आसन क्षमता - 4
● बीएमडब्ल्यू 7 सीरीज 740एलआई एम स्पोर्ट एडिशन (पेट्रोल)
मायलेज - 11.86 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 2998 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - 1.46 करोड़
● बीएमडब्ल्यू 7 सीरीज 730एलडी dpe सिग्नेचर (डीजल)
मायलेज - 17.66 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 2993 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - 1.41 करोड़
● बीएमडब्ल्यू 7 सीरीज 740एलआई एम स्पोर्ट (पेट्रोल)
मायलेज - 11.86 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 2998 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - 1.44 करोड़
● बीएमडब्ल्यू 7 सीरीज एम 760एलआई एक्सड्राइव (पेट्रोल)
मायलेज - 7.96 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 6592 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - 2.46 करोड़
4. Lexus LC 500H | लेक्सस एलसी 500एच
मायलेज - 12.3 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 3456 सीसी
आसन क्षमता - 4
● लेक्सस एलसी 500एच 3.5 वी6 हाइब्रिड (पेट्रोल)
मायलेज - 12.3 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 3456 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - Rs.2.09 कोटी
● लेक्सस एलसी 500एच लिमिटेड एडिशन (पेट्रोल)
मायलेज - 12.3 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 3456 सीसी
आसन क्षमता - 4
किंमत - Rs.2.15 कोटी
5. MG Hector Plus | एमजी हेक्टर प्लस
मायलेज - 16.56 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 1451 सीसी
आसन क्षमता - 7
किंमत - ₹ 15.94 - 20.49 लाख
6. BMW i8 | बीएमडब्ल्यू आई8
मायलेज - 550 किमी/लीटर
इंजिन क्षमता - 1500 सीसी (turbocharged)
आसन क्षमता - 4
किंमत - ₹ 2.62 - 3.06 कोटी
(सर्व किमती एक्स-शोरूम मध्ये)
टिप्पणी पोस्ट करा
टिप्पणी पोस्ट करा